Ania - czy warto oglądać?

Moda na seriale oferujące sentymentalną podróż w krainę dzieciństwa trwa w najlepsze. Po bijącym rekordy popularności Stranger Things (pisałam o nim tutaj) Netflix postawił na luźną adaptację klasyki literatury młodzieżowej - Anię z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery. 7-odcinkowy serial, pokazywany oryginalnie w kanadyjskiej telewizji i nadawany reszcie świata za pomocą właśnie popularnej platformy streamingowej, wzbudził jednak mieszane uczucia. Czyżby przypomnienie emocji towarzyszących nam podczas obcowania z kulturą wyższą kilkanaście lat temu już nie wystarczyło, by zdobyć serca rzeszy fanów?

 

Odpowiedź na to pytanie jest - wbrew pozorom - prosta: tak, to zdecydowanie wystarczy. Przywołany we wstępie przykład serialu Stranger Things, zanurzonego stylistycznie i kulturowo w latach 80., jest tego najlepszym przykładem. Dziś, z perspektywy czasu, gdy opadła już pierwsza fascynacja produkcją braci Duffer, widać doskonale, że serial nie był (i nigdy nie miał ambicji być) w telewizji niczym przełomowym, a rzekoma świeżość, którą za sobą niósł była nią tylko przez wzgląd na właściwy moment nadejścia - moment, gdy wszyscy fani produkcji małego ekranu, zafascynowani, ale jednak też trochę zmęczeni bombardującymi zewsząd nowościami, potrzebowali nieco zwolnić. Serial z dziwnie znajomą historią, ulokowaną w dziwnie znajomych czasach, pełen kulturowych aluzji był strzałem w dziesiątkę.

 

Ania wpisuje się w ten zwrot, choć tylko w pewnym stopniu. Z jednej strony jest bowiem przykładem powrotu do tego, co znane, bliskie i - nie da się ukryć - kochane przez miliony czytelników (i to kilku pokoleń) na całym świecie. Z drugiej w ekranizowaniu tekstów literackich jest jednak coś ponadczasowego, do czego się wraca, i to wielokrotnie - często zresztą mimo faktu, iż powstałe dotąd adaptacje okazały się nad wyraz udane. Nic dziwnego, że w takiej sytuacji pojawia się tu pokusa, by spróbować inaczej i opowiedzieć tę znaną historię w nowy sposób, by współczesny widz oprócz miłych wspomnień chwil spędzonych nad lekturą otrzymał coś więcej. I to właśnie to "więcej" stanęło u podstaw scenariusza nowej Ani i jednocześnie podzieliło widzów.

 

Zmiany poczynione względem fabuły mają bardzo różne natężenie. Ostrożność, z jaką scenarzyści je pisali, jest widoczna właściwie w każdym odcinku. Dzięki temu nawet w wątkach właściwie całkowicie dopisanych nie ma się wrażenia obcowania z czymś zupełnie niewspółmiernym z całą historią (no, może z wyjątkiem epizodu związanego z postacią Mateusza, który jednak jest zbyt daleki od jego temperamentu i duchowości czasów i miejsca, w których żył). Obok nich zresztą cały czas pojawiają się perypetie doskonale z powieści znane, przeniesione na ekran niemal jeden do jednego - jak choćby pamiętny, zakrapiany winem podwieczorek z Dianą czy ratunek jej małej siostry, który przyniosła Ania. Ta równowaga wychodzi serialowi na dobre i sprawia, że nie sposób odmówić twórcom szacunku do pierwowzoru, tak jak i żałować skorzystania z okazji, by dodać coś od siebie. Te dodatki - widoczne przede wszystkim w rozwinięciu losów niektórych postaci (w I sezonie przede wszystkim Maryli i Mateusza - zresztą rozwinięcia bardzo udane) - traktuję więc bardziej jak inną wersję znanych mi wydarzeń, wyobrażany ciąg dalszy niż heretyckie apokryfy. Zresztą, oskarżanie twórców serialu czy filmu o to, że nie są książką, zakrawa o absurd.

 

Bardziej więc niż dopisywanie pewnych zdarzeń czy losów postaci martwi mnie przesunięcie znaczeń i akcentów, przede wszystkim na płaszczyźnie relacji między bohaterami. Tutaj nie sposób nie wskazać tej jednej, która stoi u podstaw całej historii Ani jako dorastającej panienki - relacji z Gilbertem. W stosunku do konstrukcji tej postaci mam zresztą (chyba najbardziej) mieszane uczucia. Z jednej bowiem strony zmiana historii rodzinnej i temperamentu bohatera wpływa w ogromnym stopniu, właściwie nawet diametralnie, na charakter jego relacji z Anią. Z drugiej jednak taki Gilbert to przecież Gilbert, którego zawsze dla Ani chcieliśmy, jego alternatywna, bardziej stonowana, mądra i poważna wersja. Problem w tym, że nie mająca wiele wspólnego nie tyle z powieściowym pierwowzorem, co 11-latkiem, który - jakby siłą rzeczy - jednak jest bardziej psotnikiem, figlarzem, urwisem, którego końskie zaloty polegają właśnie na pociąganiu rudych warkoczyków i przezywaniu Ani "Marchewką", a nie bronieniu jej przed wrogo nastawionymi do sieroty kolegami i koleżankami czy pełnych powagi rozmowach podczas polekcyjnych spacerów.

 

Jest też sporo prawdy w tym, że nowa Ania jest Anią bardziej współczesną i także bardziej poważną, a nawet mroczną. Sporo tu scen, których wydźwięk jasno odnosi się do kwestii elektryzujących dzisiejszych widzów (choćby rodzący się dopiero w głowach gospodyń z Avonlea feminizm), ale chyba ten drugi fakt czyni z serialowej opowieści historię o nieco innym niż w książce wydźwięku. Jednym z największych atutów Ani z Zielonego Wzgórza jest to, że jest historią opowiedzianą z punktu widzenia 11-letniej dziewczynki. To sprawia, że opowieść ta - mimo mnogości wątków bardzo poważnych, trudnych i tragicznych - ma w sobie całe mnóstwo lekkości i świeżości. W serialu tej finezji trochę jednak brakuje. Przez duży nacisk na tragiczną przeszłość Ani - jej sieroctwo, trudne doświadczenia w rodzinie zastępczej, ciężką pracę już od najmłodszych lat, doznawaną przemoc, a nade wszystko brak zaspokojenia podstawowej potrzeby bycia kochaną - serialowa opowieść kieruje się na zupełnie inne tory niż powieść. To ją od niej znacząco odróżnia - i może taki właśnie był cel twórców, ale stanowi też w pewnym sensie o jej niższości nad pierwowzorem.

 

Cały seans - bo 7 odcinków można właściwie z powodzeniem obejrzeć za jednym, góra dwoma podejściami - upływa mimo to w bardzo miłej atmosferze. Wielka w tym zasługa pięknej scenografii i zręcznych zdjęć - realia epoki, kostiumy, charakteryzacja są tutaj na naprawdę wysokim poziomie, ale przede wszystkim aktorstwa. Casting stanowi o wielkiej sile serialu o Ani Shirley. Tytułowa bohaterka, grana przez Amybeth McNulty jest zupełnie inną Anią od tych, które znamy z filmowych adaptacji, ale właściwie nie sposób jej z miejsca nie pokochać. Jest wspaniałą, charyzmatyczną, niezwykle wdzięczną postacią, a 15-letnia w rzeczywistości Amybeth gra ją z niesamowitym wyczuciem. Wspaniale dobrane jest rodzeństwo Cuthbertów - Geraldine James w roli Maryli jest dokładnie TĄ Marylą i tworzy jedną z najciekawszych (jeśli nie najciekawszego) z bohaterów serialu, a R.H. Thomson jako Mateusz świetnie oddaje ciepło, dobrotliwość i uprzejmą, nieco asekurancką powściągliwość swojej postaci. Świetnie wypadają też Dalila Bela w roli Diany, Lucas Jade Zumann jako Gilbert i Corrine Koslo, oddająca postać pani Linde.

 

Serial - mimo drobnych uwag na temat obranej perspektywy i rozłożonych akcentów - jest jednak naprawdę dobry i zdecydowanie warto go obejrzeć. I czekać na kolejny sezon.

 

Czy polecam? Tak.

 

Źródło zdj.: cosmopolitan.com